Jeśli w Twojej sprawie od wielu miesięcy nic się nie dzieje lub dzieje się zdecydowanie za mało, warto rozważyć skargę na przewlekłość postępowania. Jest to narzędzie, które bardzo skutecznie mobilizuje sąd do zajęcia się sprawą, zaś skarżący może liczyć na pewną sumę pieniędzy od Skarbu Państwa jako „odszkodowanie”. Kiedy tak właściwie dochodzi do przewlekłości i jak wnieść skargę na przewlekłość?
Ile powinna trwać sprawa sądowa?
Czas trwania sprawy sądowej zależy od jej charakteru, ilości kwestii spornych między stronami, ilości dowodów, które są konieczne do przeprowadzenia, jak i innych nieprzewidzianych przeszkód, takich jak śmierci strony postępowania i oczekiwania na wstąpienie do sprawy jej spadkobierców.
Nawet te same rodzajowo sprawy mogą wymagać całkowicie innego czasu. Przykładowo, postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku może zakończyć się już na pierwszej rozprawie, gdy wszyscy uczestnicy są zgodni co do kręgu spadkobierców. Jednak gdy nie znamy spadkobierców albo kolejni spadkobiercy odrzucają spadek, sprawa może przeciągać się nawet do kilku lat.
Jak określić, czy Twoja sprawa jest dotknięta przewlekłością?
Przewlekłość zachodzi, gdy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych (zob. art. 2 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki). Pod ocenę należy brać terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia. Przewlekłością jest np. wielomiesięczna bezczynność sądu, który nie wyznacza rozprawy, a sprawa mimo tego, że formalnie wpłynęła do sądu, praktycznie nie jest prowadzona.
Jak jednak wskazuje Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 9 lutego 2005 r. do sygn. II S 5/05 Jedynie nadmierne odstępstwa od czasu koniecznego do wykonania określonych czynności sądowych, prac i procedur mogą być uznawane za tworzące stan nieuzasadnionej zwłoki. Czas potrzebny na obieg korespondencji, oczekiwanie na wydanie opinii biegłego, lub opóźnienia wynikłe z konieczności rozpoznania składanych w toku sprawy zażaleń i wniosków co do zasady nie będą świadczyć o przewlekłości. Doświadczony pełnomocnik pomoże ocenić, czy w Twojej sprawie doszło do przewlekłości.
Jak złożyć skargę na przewlekłość?
Skargę na przewlekłość składa się do sądu, przed którym toczy się postępowanie dotknięte przewlekłością. Bedzie ją jednak rozpatrywać sąd wyższego rzędu. Opłata od skargi to 200 zł, kwota ta w razie wygranej jest skarżącemu zwracana.
Skarga powinna spełniać ogólne wymogi pisma procesowego (takich jak: oznaczenie sądu, do którego jest wnoszona, oznaczenie imienia i nazwiska skarżącego, oznaczenie rodzaju pisma, powinna też być podpisana przez skarżącego), a także zawierać żądanie stwierdzenia przewlekłości w danej sprawie oraz uzasadnienie. Dodatkowo można żądać wydania sądowi rozpatrującemu sprawę zaleceń podjęcia określonych czynności. Skarżący może domagać się także zapłaty na jego rzecz odpowiedniej sumy pieniężnej jako „odszkodowania” za przewlekłość postępowania.
„Odszkodowanie” za przewlekłość
Sąd, uwzględniając skargę, na żądanie skarżącego zasądza na jego rzecz od Skarbu Państwa odpowiednią sumę pieniężną w przedziale od 2 000 do 20 000 złotych. Kwota ta pełni rolę odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę moralną wywołaną przewlekłym prowadzeniem sprawy. Wypłacana jest przez sąd, w którym nastąpiła przewlekłość.
Ustalając wysokość kwoty, sądy kierują się znaczeniem sprawy dla skarżącego oraz stopniem przewlekłości. Nie prowadzi się szczegółowego postępowania dowodowego co do zaistnienia szkody i jej rozmiaru. Już sam fakt przewlekłości i żądanie skarżącego obliguje sąd do zasądzenia sumy pieniężnej. Zazwyczaj orzekanym sumom bliżej do dolnej granicy 2 000 złotych. Mimo tego, jest to bardzo wygodna i szybka droga otrzymania rekompensaty za nieuzasadnioną zwłokę sądu. Zasądzenie sumy w postępowaniu ze skargi nie przekreśla możliwości dochodzenia na zasadach ogólnych pełnego odszkodowania za szkodę wywołaną przewlekłością.
Podsumowanie
Skarga na przewlekłość to bardzo skuteczne narzędzie ponaglenia sądu, gdy sprawa jest prowadzona opieszale. Dodatkowo skarżący może dostać od sądu pewną sumę pieniężną jako pewne „odszkodowanie”. Pamiętajmy jednak, że nie każda sprawa, która trwa długo, jest dotknięta przewlekłością. Długi czas postępowania może być podyktowany specyfiką sprawy wymagającej podjęcia wielu czynności. Jeśli masz wątpliwości, warto skonsultować się z prawnikiem.
___
Zdjęcie autorstwa Tima Miroshnichenko z Pexels